မြန်မာ ဆေးနည်းတို

ငှက်ပျောသီး ဖီးကြမ်းကို နှစ်ဖက်ထိပ်ဖြတ်၍ ဝါးညှပ်ဖြင့် ညှပ်၍ မီးကင်ပါ။ အရည်များ ကုန်သော အခါ အခွံခွာ   ၍ ထောပတ်နှင့်ကြော်ပါ။ တစ်ဖီးလုံး ပြုလုပ်ပါ။ အကြားဖြူးပြီး အဝကျွေးပါ။

၁။ ကြစုသီး                                                  ၄-ပဲသား ၂။ သစ်ဆိမ့်သီး                                             ၄-ပဲသား ၃။ ဆီးဖြူသီး                                                ၄-ပဲသား ၄။ နနွင်း              ...

၁။ နံ့သာဖြူ                                                          ၁-ကျပ်သား ၂။ နံ့သာနီ                                                          ၁-ကျပ်သား ၃။ ဇာတိပ္ဖိုလ်သီး                                           ...

၁။ နံ့သာနီ ၂။ နံ့သာဖြူ ၃။ ဒန္ဒကူးနီ ၄။ ဒန္ဒကူးဖြူ ၅။ ဇာတိပ္ဖိုလ်သီး ၆။ ပန်းနု ၇။ ပန်းမ ၈။ပန်းဥ ၉။ ပန်းရင်း ၁၀။ ပန်းလဲ ၁၁။ မြတ်လေး ၁၂။ ကံ့ကော်ဝတ်ဆံ ၁၃။ ကြာမျိုးငါးပါးဝတ်ဆံ ၁၄။ လက်ချား ၁၅။ ကျောက်ချဉ် ၁၆။ ဖာလာ ၁၇။ ကရဝေးသီး ၁၈။ ကရဝေးရွက် ၁၉။လေးညှင်း ၂၀။ ပရုတ် ၂၁။ ဖုံးမသိမ် ၂၂။ စမုံမျိုးငါးပါး ၂၃။ စမြိတ် ၂၄။ ချင်း(ဂျင်း) ၂၅။ ပိတ်ချင်း ၂၆။ ချီးသီး ၂၇။ ကြံ့သွေး ၂၈။ နွယ်ချို ၂၉။ ဂုံခါး ၃၀။ ကတ္တရာသချောၤ ၃၁။ ကုလားဆောင်းမေးခါး ၃၂။ စူလာနဖာ အမှုန့်ပြုပြီး နံနက်၊ နေ့လည်တိုက်ပါ။ ညဘက်ရွေဝါသောဆေးမျိုးတိုက်ပါ။

မြစ်ဝကျွန်းပေါ် ဒေသတို့တွင် ငါးခတ်တက်ဟု ခေါ်ပြီး ရန်ကုန်မြို့နှင့်မြို့ကြီးများတွင် ပြည်ကြီးငါးဟု ခေါ်သည်။ ပြည်ကြီးငါး ၂၀-ကျပ်သား၊ ၂၅-ကျပ်သား နှစ်ကောင်ဝယ်ပါ။ အသားကို စားရန်ဖယ်၍ အရိုးကို ယူ၍ နေလှမ်းပါ။ အရိုးကိုဆန်ဆေးရည်နှင့်ပျစ်ပျစ်သွေးကာ ဘောကျသည့်နေရာကို ခြောက်လိုက်လိမ်းလိုက်ပြုလုပ်ပါ။ ၎င်း အရိုးကိုပင် ဆန်ဆေးရည်နှင့်မပျစ်မကျဲသွေးပြီး အကြမ်းပန်းကန်တစ်လုံးခန့်သောက်ပါ။ ပြည်ကြီးငါး ၂၅-ကျပ်သားကောင်၏ အရိုးမှာ အလျား ၃-လက်မ၊အနံ တစ်လက်မခန့်ရှိပါသည်။ အရိုးကို ပုရွက်ဆိတ်ကြိုက်တတ်၍ လုံခြုံစွာသိမ်းပါ။  အူကျရောဂါပျောက်ဆေး ၁။ သိန္ဓော                                    ၂-ကျပ်သား ၂။ ဇဝက်သာ                                 ၂-ကျပ်သား ၃။ ဇာသီး   ...

၁။ ရှိန်းခို ၂။ ရွေးဖြူ ၃။ စမုံနက် ၄။ ကြက်သွန်ဖြူ ၎င်း ဆေးအမည်လေးမျိုးကို တစ်ကျပ်သားစီယူ၍ ညက်စွာထောင်းပြီး ရွေးစေ့ခန့်အလုံးကလေးများ လုံးထားပါ။ နေရိပ်မှာ ခြောက်အောင်လှန်းပါ။ ကလေးကို ရွေးစေ့တစ်စေ့မှာ နှစ်စေ့ခန့်တိုက်ပါ။ မိခင်လည်း စားပေးနိုင်သည်။

တပင်ရွှေထီးပင်သည် လက်ဝါးသဏ္ဏာန် အနားတွန့်ပါတဲ့အရွက်ပေါ်မှာ အမွေးပွကလေးတွေ ရှိသည်။ ပွင့်ဖတ်က အဖြူရောင်၊ အဝါရောင် ဝတ်ဆံတွေ ဖုံးနေတတ်လို့ရုတ်တရက်ကြည့်ရင်အဝါရောင်အပွင့်လို့ထင်ရတယ်။ လတ်တစ်လောဖြစ်တဲ့ သွေးထွက်သံယို ကွဲရှနာတွေ အားလုံး အရွက်သတ္ထုရည်ဆွတ်ပေးလျှင် သွေးတိတ်ပြီးအနာမရင်းဘဲ အသားနု ထွက်လာသည်။ အရေပြားပေါ်မှာ ပေါ်လာတဲ့အနာမှန်သမျှ သမင် ဖြူ ဖြစ်နေတာတောင် ရက်ဆက်သုတ်လိမ်းပေးရင် ပျောက်သည်။

တရုတ်ကား တရုတ်စကားပွင်၌ အတွင်းဘက်ပွင့်ဖတ်ရင့်အရောင်သည် သိသားထင်ရှားသည်။ တရုတ်စကားပွင့်မှာ ခပ်စောက်စောက်သဏ္ဏာန်ရှိသည်။ တရုတ်စကားရွက်၏ ထိပ်ပိုင်းသည် ချွတ်ထွက်သည်။ အကျော် အကျော်ပွင့်၏ ပွင့်ဖတ်ရင်း အဝါရောင်သည် အနည်းငယ်ပါရှိသည်။ အကျော်ပွင်မှာ ဘေးသို့ပြန့်ကားနေသည်။ အကျော်ရွက်မှာ ထိပ်ဖျားဝိုင်းနေသည်။

၁။ ထင်းရှူးမြစ်                                 ၂-ကျပ်သား ၂။ ထန်းလျက်                                  ၂-ကျပ်သား ၃။ ဆားလှော်                                   ၈-ပဲသား ပျားရည်နှင့်လုံး ရွေးကြီးစေ့ခန့်တစ်ခါသောက် တစ်လုံးက သုံးလုံး။ တစ်နေ့(၃)ကြိမ်သောက်ပါ။ သွေးထိန်နေပါက ထန်းလျက်နဲ့ ချင်းပြုတ်ရည်နဲ့ တွဲ သောက်ပါ။

ဆီးဆောင်လက်ပတ် အလျားလိုက်ခွဲ၍ အနှစ်ခြစ်ယူပါ။ ၁။ အနှစ်                                                   ၅၀-ကျပ်သား ၂။ ထန်းလျက်                                             ၅၀-ကျပ်သား ၃။ စမုံမျိုးငါးပါး (၁-ကျပ်သားစီ)                        ၅-ကျပ်သား ၄။ ဆား                           ...

ဇာတိပ္ဖိုလ်သီးကို ကျောက်ပျဉ်တွင် တစ်ဝက်လောက်ကုန်သည်အထိ သွေး၍ ကြေးဇွန်းသို့မဟုတ် ကြေးခွက်တစ်ခုတွင် ထည့်ပြီး မီးနှင့်အပူပေးပါ။  ပွက်လာလျှင် သကြား၊ မန်ကျည်းစေသုံးစေ့ခန့်ထည့်မွှေပေးပါ။ သကြား အရည်ပျော်သွားလျှင်အ အေးခံ၍ တစ်ခါတည်းကုန်အောင် ရေနွေးနှင့် သောက်ပါ။  မပျောက်လျှင် ထပ်သောက်ပါ။ အိမ်ခြံဝင်း၏ တနင်္ဂနွေ ထောင့်အရပ်မှာ အုန်းပင် မစိုက်ရပါ။ ရောဂါစုံ၍ စီးပွားပျက်မည်။ ငှက်ပျောကို အိမ်၏ တောင်မျက်နှာစာအရပ်၌ မစိုက်ရပါ။ ဗောဓိညောင်ကို အရှေ့မျက်နှာအရပ်၌ မစိုက်ရပါ။

လငပုပ်ဖမ်းချိန် လွှတ်အန်မည့်အချိန်တိုတွင် လမင်းဂါထာတော်ကို နှုတ်မှ ရွတ်ဆို၍ မန်ကျည်းပင်မှ အခေါက် ကို ဆောင်ယူသိမ်းထားပါ။ ဂါထာကို ရွတ်ဖက်ရင်း လမင်းအား လငပုပ်ဖမ်းခြင်းမှ အမြန်လွတ်မြောက်၍ ကမ္ဘာသားများအား အမြန်ဆုံး အလင်းရောင်ပေးနိုင်ပါစေဟု ဆုတောင်းမေတ္တာပို့ပါ။ မျက်စိစူးသူ၊ မျက်စိနာသူ၊ စိမ်စွဲသူ၊ မျက်စိဝေဒနာရှင်များအား ၎င်းမန်ကျည်းခေါက်ကို သွေး၍ လိမ်းပေးပါ။ လမင်းဂါထာတော် နမော တေဗုဒ္ဓဝီရတ္ထု ဝိပ္ပမုတ္တောသိ သဗ္ဗဓိ သမ္ပာဓပဠိပန္နောသ္မိ တဿ မေ သရဏံ ဘဝ။ တထာဂတံ အရဟန္တံ စန္ဒိမာ သရဏံ ဂတော ရာဟု စန္ဒံ မမုဉ္စဿု ဗုဒ္ဓါ လောကာ နုကမ္ပကာ။ အနက် ဝီရ၊ ကြီးမြတ်သော လုံ့လရှိတော်မူသော။ ဗုဒ္ဒ၊ မြတ်စွာဘုရား၊ တေ၊ အရှင်ဘုရားအား။ နမော၊ ရှိခိုးခြင်းသည်။ အတ္ထု၊ဖြစ်ပါစေသတည်း။(တွံ၊အရှင်ဘုရားသည်။)သဗ္ဗဓိ၊ ခပ်သိမ်းသော အနှောင်အဖွဲ့၊အနှောက်အရှက်တို့မှ။ ဝိပ္ပမုတ္တော၊ ကင်းလွတ်သည်။ အသိ၊ ဖြစ်တော်မူ၏။ (အဟံ၊ တပည့်တော်သည်။)သမ္ပာဓပဠိပန္နော၊ အကျဉ်းအကျပ်သို့ရောက်၍ နေသည်။ အသ္မိ၊ ဖြစ်ပါ၏။ တဿမေ၊ ထိုတပည့်တော်၏ ။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာသည်။ ဘဝ၊ ဖြစ်တော်မူပါဘုရား။ အရဟန္တံ၊ပူဇော်အထူးကို ခံတော်မူထိုက်သော ။ တထာဂတံ၊ ငါဘုရားကို ။ စန္ဒိမာ၊ လနတ်သားသည်။ သရဏံ၊...

သြဇာရွက် လက်တစ်ဆုပ်ကို ရေနှင့်ပြုတ်၍ ၎င်း ပြုတ်ရည်ဖြင့် စအိုနီရောဂါကို တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် ၊ သုံးကြိမ် ဆေးပေးပါ။

ကုန်းထကရုံး ပဉ္စငါးပါး၊ ပြာချ၍ အုန်းဆီနှင့် မပျစ်မကျဲဖျော်လိမ်းပေးပါ။ ထိကရုံးပဉ္စငါးပါး ပြုတ်ရည် ခပ်နွေးနွေး ကို တစ်နေ့(၂)ကြိမ် မှိုင်းခံပေးပါ။

နွားနက်၏နံနက်စောစော ပေါက်သော ကျင်ငယ်ရည်ကို ခွက်သန့်သန့်နှင့်ခံယူပြီး ဆီးဖြူသီး၊ သျှီသျှားသီး၊ ဖန်ခါးသီးများနှင့် ဆားသင့်ရုံတို့ကို ထည့်၍ မြေအိုး၌ (၇)ရက်ခန့်စိမ်ထားပါ။ စိမ်ရည်ကို ရေစစ်နှင့်စစ်ယူပြီး ရေဆာတိုင်း သောက်ပါ။ ပျောက်ကင်းနိုင်သော ရောဂါများ အသည်းရောင်အသားအဝါ ၊ အသည်းခြောက်၊ ငှက်ဖျား၊ လေဖြတ်၊ လေငန်းရောဂါများ ပျောက်ကင်းပါသည်။ ရောဂါမရှိသူများလည်း သက်ရှည်ကျန်းမာစေရန်သက်စောင့် ဆေးအဖြစ် မှီဝဲနိုင်ပါသည်။

မြွေ ပွေးသည်းခြေတစ်လအတွင်း (၃)လုံး မျိုပါ။ (၅)နှစ်အတွင်း ငှက်ဖျားရောဂါ မဖြစ်ပါ။ (၂) လဆက်တိုက်မြွေပွေးသည်းခြေ (၆)လုံး မျိုချပေးနိုင်ပါက ငှက်ဖျားရောဂါ စိတ်ချရပါသည်။

ကြိတ်မှန်ရွက် ၊ ဆီးဖြူသီးတို့ကို အလေးချိန်တူ အမှုန့်ပြုပါ။ အမှုန့်ကို ပျားရည်ရောပါ။ ပုလင်းထဲထည့်ထားပြီး  လေလုံအောင် ပိတ်ဆို့ထားပါ။ ညအိပ်ယာဝင် ကောဖီဇွန်းတစ်ဇွန်းစား ရေအေးဝဝသောက်ပါ။ (၆)လခန့်သောက်ပါ။ မှတ်ချက်။      ။ ဆီးဖြူသီးအမှုန့်ပြုရာတွင် အစေ့ဖယ်ရှားပစ်ပါ။

စပါးလင်ပင်၏ ခေါင်းပိုင်းအမြစ်ဆုံနေရာမှ နှစ်လက်မခန့်ဖြတ်ယူပါ။ ထိုသို့ဖြတ်ယူသော အပိုင်းတွင် ခေါင်းပိုင်း တစ်ဝက်နှင့် အပြစ်တစ်ဝက်စီ ပါရှိနေရပါမည်။ တစ်နည်းအားဖြင့်ဖြတ်ယူခဲ့သော အပိုင်းတွင် ခေါင်းပိုင်းတစ်လက်မနှင့်အမြီးပိုင်းတစ်လက်မစီ ပါရှိနေရပါသည်။ ထိုအမြစ်ကို ရေပြောင်အောင်ဆေးကြော၍ ဝါးစားခိုင်ပြီး ရေစိမ်းအဝသောက်ခိုင်းပါ။ ဝမ်းတစ်ကြိမ် (သို့မဟုတ်) နှစ်ကြိမ် ဝမ်းသွားပြီး ဝမ်းကိုက်ရောဂါ ပျောက်သွားပါမည်။

သနပ်ဖက်ဆေးလိပ်မှ ဆေးများဖယ်ထုတ်ပြီး ဆေးအစား ကွမ်းသီးစိတ်အမှုန့်ထည့် ၍ ဆေးလိပ်သောက်သကဲ့သို့သောက်ခိုင်းပါ။ တစ်နည်း ဒေါင်းမြီးကွက်မှ အပြာကွက်အရောင်ကွက်ကလေး ကို သပ်သပ်ယူကာ မီးရှို့ပြာချပြီး ရေဖျော်၍ ရေကြည်ကိုတိုက်ပါ။

ဖန်ခွက်ထဲကို သကြားဟင်စားဇွန်း(၂) ဇွန်းခန့်ရေတွင် ပျော်သွားအောင်ထိ စိမ်ပါ။ သ ပြေအမြစ်ဆုံ (ဘုရားလှူသောအောင်သပြေ)ကို ရေနှင့်ပျစ်ပျစ်သွေး၍ ဟင်းစားဇွန်းတစ်ဇွန်းနှင့် သကြားဖျော်ရည် သမအောင် ရောမွှေပြီး သောက်ပါ။

ရှဉ့်မတကဥ  ဆန်ဆေးရည်နှင့် သွေးအကြောထောက်နေသည့် ဆီးစပ်ခုံပေါ်သို့လူး။ လိမ်းချပေးပါ။

စိန်                  =စိန်နီမြင်သွား သံ                   =သံပုရာစေ့ ထုံး                  =ကွမ်းစားထုံး ကွမ်း                = ကွမ်းရွက်အစို ဆတူညက်စွာ ကြိတ်ပြီး ရွေးစေ့ခန့်လုံးထား။ သံပုရာစေ့  သုံးတဲ့နေရာမှာ သံပုရာစေ့အတွင်း ထဲက အဆန်လေးကို သုံးပါ။ စားကောင်း၊ အိပ်ပျော်၊ ဆီးချုပ်၊ အဇ္ဈတ္တိက ပထဝီလွန်ရောဂါများ နဲ့ ကိုယ်ရေအေး၊ ချွေးစေးထွက်၊ ခေါင်းခဲ၊ ဇက်လေးဆိုတဲ့ ဗဟိဒ္ဓအာပေါလွန် ရောပါများ ပျောက်ပါသည်။ ဆေးသောက်ရန် တစ်ရက်တစ်လုံး၊ နှစ်ရက်နှစ်လုံးစသည်ဖြင့် တစ်နေ့တစ်လုံး သောက်ပါ။ ဆေးသောက်၍ အန်ခြင်း ၊ ဝမ်းသွားခြင်း၊တို့ကို မခံနိုင်ပါက သကြားရေပူပူ သောက်ပါ။ ဆေးသောက်၍  (၇)ရက်ပြည့်ပါက ည(၁၀)နာရီ လောက်ပါ ဝမ်းတစ်ကြိမ်၊ နှစ်ကြိမ်သွားအောင် ဝမ်းနုတ်ဆေး စားပါ။ ဝမ်းသွားပ...

င၊သံ၊စိန်၊ထုံး လင်္ကာ၏ အဓိပ္ပါယ် င     =ငရုတ်ကောင်း သံ    =သံပုရာစေ့ စိန်    = စိန်နီမြင်းသွား ထုံး    =မဖောက်ထုံး ဆတူရော အမှုန့်ပြုပြီး ငရုတ်ကောင်းစေ့ခန့်လုံးပြီး နံနက်တစ်လုံး၊ ညတစ်လုံး ရေအေးနဲ့တိုက်ပါ။ ပျောက်ကင်းနိုင်သော ရောဂါများ လူပျိုနာ၊ သွေးလုံး၊ လေလုံး၊ ဆီးပူ၊ ဆီးအောင့်သော အနာ၊ သည်းခြေငုတ်၍ ရူးသွပ်သောအနာ ၊ နိမ့်ကျသော ပညာဖြင့်ပြုလုပ်သော အနာ၊ သမင်ဖြူ၊ သမင်မွဲ၊ လေငန်းရောဂါမှစ၍ မပျောက်ကင်းနိုင်သော ရောဂါကြီးများ ပျောက်ကင်းနိုင်ပါသည်။ အထူးသတိပြုရန်  အချက်များ ဆေးမှာ အလွန် အခိုးသန်သော ဆေးဖြစ်၍ ဆေးသောက်ပြီး ၃၊၄၊၅၊ ရက်လောက်မှ ဝမ်းထဲက အပုပ်ဓာတ်ထကြွလာ၍ အော်ကလီဆန်အန်ခြင်း၊ မျက်နှာရောင်ပွ အန်းထူလာခြင်း ဖြစ်တတ်ပါသည်။ ဆင်ငိုမြက်၊ ဝါးနက်ရွက်၊ ကြခက်ရွက်တို့ကို စုပေါင်းပြုတ်၍ ချွေးအောင်း၊ ချွေးထုတ်ခြင်း၊ ဆေးကို ခေတ္တခဏ ရပ်ထားခြင်းများ ပြုခြင်း ဖြင့် ဆေးအရှိန် ပြေသွားပြီး ရောဂါများ အံ့မခန်းပျောက်ကင်းသွားပါမည်။

ဇာသီး၊ ကြစု ၊ လက်ချား၊ လေးညှင်း၊ဇဝက်သာ၊ ပိတ်ချင်း၊ကွက္ကရာ၊ တစ်ကျပ်သားစီ၊ သိန္ဓော(၈)ကျပ်သား။ ကလေးငယ်လွန်းလျှင် လျှာပွတ်ပေးပါ။ ဆေးကို ရွေးလေးစေ့ခန့်ကနေ အရွယ်လိုက်ချင်း ချိန် တိုက်ပါ။ ရင်လူးဆေး တိုင်းရင်းဆေးခန်းသုံးအမှတ် (၄၈) ရင်အုပ်ဆေး ကို သုံးပါ။

ဇာသီး ၊ ဇာပွင့် ၊ နံ့သာဖြူ၊ နံ့သာနီ၊ ထိမ်ပွင့်၊ ကံ့ကော်ဝစ္ဆံ၊ပရုပ်၊ သစ်ကြပိုး၊ ပဲနံ့သာစေ့၊ ဂမုန်းဥ၊ ကန့်ပလူဥ၊ စန္ဒကူးနီဖြူ၊ ဇဝက်သာ၊ ကြာဝတ်ဆံ၊ ကျောက်သွေး အလေးတူ အမှုန့်ပြုပြီး ပုလင်းလုံသော ပုလင်းတွင်ထည့်ထားပါ။ ကလေးချွေးငုပ်ဖျား၊ အအေးမိ လင်းနေပြုတ်ရည်နှင့် သောက်။ ရင်ကြပ်ချောင်းဆိုး ဇီရာရွက်၊ ကွမ်းရွက်ပြုတ်ရည်၊ ခွေးသေးပန်းရွက်ရည်တို့နှင့်တိုက်ပါ။

ဆင်တုံးမနွယ်                           ၂-ကျပ်သား နှမ်းဆီစစ်စစ်                           ၁၀-ကျပ်သား သတ္ထုအိုး                               ၁-လုံး ပုလင်း                                      ၁-လုံး ပုလင်းအတွင်းသို့နှမ်းဆီနှင့် ဆင်တုံးမနွယ် အတုံးသေးသေးကလေးများကို ရော၍ ထည့်ပါ။ ပုလင်းအတွင်းမှဆီ နှင့် သတ္ထုရည်အိုးအတွင်းမှ ရေနှင့်တူညီစွာ ရှိရပါမည်။ ထို့နောက်မီးနှင့်ချက်ပါ ။ ရေခန်းလျှင် ထပ်ဖြည့်ပါ ။ (၃)နာရီခန...

မုန်လာဥအဖြူဥ  သတ္ထုရည်(၆)ကျပ်သားကို နံနက်စောစော အခြားအစာများမစားမီ သကြားအနည်းငယ်ထည့်၍ သောက်ပါ။ မုန်လာဥဖျော်ရည် သောက်ခြင်းအကျိုး ကျောက်ကပ်အအေးမိသောအခါ ကျောကုန်းနှင့်ခါးများ နာကျင်ကိုက်ခဲခြင်း၊ လိပ်ဥတစ်ဖက် ကျဆင်ပြီး နာကျင်ခြင်း ၊ ဆီးတစ်စက်တစ်စက် နာကျင်စွာဖြင့်သွားခြင်း၊ ဆီးကျန်၍ ပူခြင်း၊ ကျောက်တည်ခြင်း စသည့် ရောဂါများပျောက်ကင်းပါသည်။

ရုက္ခ ဗေဒအမည် Eleusine undica အင်္ဂလိပ်အမည် Crowfoot grass, Dog's tall grass, Crab grass, wire grass. အပင်သဏ္ဏာန် တစ်နှစ်ခံမြက်မျိုး ဖြစ်သည်။ မြေပြင်တွင် ထောင်၍ ပေါက်သော မြက်မျိုးဖြစ်ပြီး အမြင့်(၂) ပေခန့်အထိ ရှိနိုင်သည်။ အရွက်ရှည်ပြီး အရွက်အရင်းမှ အစပ်တွင် အမွေးနု ကလေးများ ရှိသည်။ အပွင့် ကလေးများသည် အတန်းလိုက်ပွင့်ညှာတံထိပ်တွင်ရှိပြီး အတက်ကလေးများ ထွက်နေတတ်သည်။ အပွင့် ပွင့်သော ကာလ မေလ မှ ဇူလိုင်လအထိ ပေါက်ရောက်ရာဒေသ ပေါင်းမြက်မျိုးဖြစ်၍ နေရာအနှံ့ပေါက်ရောက်တတ်သည်။ အသုံးပြုသော အစိတ်အပိုင်း တစ်နှစ်ပတ်လုံး စုဆောင်းနိုင်ပါသည်။ အပင်ပဉ္စငါးပါး လုံးဆေးအဖြစ် သုံးနိုင်သည်။ အပင်လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် သာမက အပင်ခြောက်ကိုလည်း ဆေးအဖြစ် သုံးနိုင်သည်။ ပါဝင်သော ဓာတုပေါင်းများ အပင်တစ်ပင်လုံးတွင် နိုက်တြိုက်ဓာတ်ဆားများ ပါဝင်သည်။ ဆေးအသုံးပြုပုံ တရုတ်၊ ဗီယက်နမ်နှင့်ကမ္ဘောဒီးယားတို့တွင် အလွန်သုံးသော ဆေးဖက်ဝင်ဖြစ်သည်။ ၎င်း ကို ဆီးရွှင်ဆေး၊ ဝမ်းပျော့ဆေး၊ အစာကြေဆေး၊ အနာအရောင်လျှော့ဆေး၊ အသည်းအားဆေးအဖြစ်သုံးနိုင်သည်။ ထို့ပြင်တုတ်ကွေးပျောက် အဖျားကျဆေး ၊ သွေးတိုး ကျဆေး၊ ဆီးကျဉ်ရောဂါပျောက်ဆေး၊ ဆီးကျန်၊ ဆီးချုပ်ရောဂါပျောက်ဆ...

လင်းနေမြစ်သွေးရည်ကို မိခင်နို့ရည်နှင့်ရောစပ်၍ တစ်နေ့(၃)ကြိမ် ကော်ဖီဇွန်းတစ်ဝက်ခန့်တိုက်ပါ။ ကလေးငယ်များ လေးချုပ်ခြင်း၊ဝမ်းဗိုက်နာခြင်း၊ဝမ်းဗိုက်ရောင်ခြင်းဖြစ်လျှင် လင်းနေမြစ်ကို နှမ်းဆီနှင့်သွေး၍ ဆေးရည်ကို လိမ်းပေးပါ။ အသားဝါ၊ အသည်းရောင် သက်သာစေတဲ့မလက်မဲပင် အသားဝါ၊ အသည်းရောင် လက္ခဏာများ ၁။ မျက်စိများ နနွင်းကဲ့သို့ဝါထင်းလာခြင်း ၂။ အသားအရည်လက်သည်း၊ ခြေသည်းများ ဝါကြန့်ကြန့်ဖြစ်လာခြင်း၊ ၃။ ဆီးသွားတိုင်း နနွင်းရောင်ကဲ့သို့ရှိခြင်း ၄။ ကိုယ်ဖော ကိုယ်ရောင်ဖြစ်လာခြင်း မလက်မဲပင်၏ အသွင်သဏ္ဏန် မလက်မဲပင်သည် ခြုံနွယ်သစ်ပင်တစ်မျိုးဖြစ်သည်။ တောရိုင်းခြုံနွယ်များ ပေါက်ရောက်တတ်သည့် ဒေသနှင့် အေးမြ၍ မြက်ခင်းပေါသော ချိုင့်ဝှမ်းတို့၌ ပေါက်ရောက်တတ်သည်။ မလက်မဲပင်၏ အသွင်သဏ္ဏန်မှာ ခြုံနွယ်ပင်ဖြစ်ပြီး တောကြက်ဟင်းခါးသီးအပင်ကဲ့သို့ရှိကာ ပေါက်တတ်သည်။ အရွက်မှာ တောကြက်ဟင်းခါးသီးအရွက်ကဲ့သို့အစိမ်းရင့်ရောင် ဖြစ်ပြီး ရိုးတံတစ်ချောင်း တွင် သုံးခွပုံစံ လက်ဖဝါး ကဲ့သို့ရှိသော  အရွက်သုံးချပ်ပါရှိ၍ ချောမွေ့သော အနေအထားရှိသည်။ အပွင့်မှာ ပိစပ်ပင်အပင်ကဲ့သို့အဖြူရောင်သေးသေးဖြစ်၍ တောကြက်ဟင်းခါးသီးအပွင့်နှင့်ခွဲခြား၍ ထွက်သည်။ အသီး...

ရွှေဖရုံသီး အညှာတံသွေး၍ ကလေးငယ်၏ နှာတံနှင့်နှာတံထိပ်တို့ကို လိမ်းကျံပေးပါ။

ဆင်စွယ်ဂမုန်း လက်လက်ဆတ်ဆတ်ဖြတ်ပြီး မျက်နှာဝကို ကျောက်ပျဉ်မှာသွေးပြီး အနှစ်ကိုလိမ်းပါ။ မှတ်ချက်။          ။ ဆင်စွယ်ဂမုန်းဆိုတာ အရွက်မရှိတဲ့ ဒန့်သလွန်သီးတွေ မြေမှာ ထိုးစိုက်ထားသလို အချောင်းတွေ ထောင်ပြီး ပေါက်တတ်တဲ့ဂမုန်းပင်တစ်မျိုပါ။ အဖိုမျိုးနှင့် အမမျိုး ရှိပြီး နှစ်မျိုးစလုံးသုံးလို့ရသည်။ နောက်တစ်နည်း ကစော့ပုပ်အရွက်ကို သတ္ထုရည်ရအောင် အရညှစ်ပြီးအရည်ကို လိမ်းပါ။ နံ့သာဖြူ သို့မဟုတ် သံပုရာရည်နဲ့ လိမ်းပါ။

ကြက်ဟင်းခါး ပဥငါးပါး သစ်ကြပိုးခေါက်၊ ပိတ်ချင်း၊ ဆန် စေ့၊ ဗာဒံစေ့တို့ကို အမျှစီစုပြီး ရောကြိတ်ပါ။ အဲဒီအမှုန့်ကို ရေနဲ့စပ်လိမ်းပါ။

ကန့် ဆေးဒန်း ပန်းညိုရွက် ကွမ်းရွက် ကြက်သွန်နီ ကညင်ဆီ အဲဒီ(၆) မျိုးကို ဆတူရောကြိတ်ပြီး ကြေးနီခွက်ထဲမှာ ထည့်။ မီးနွေးနွေးနဲ့ချက်ပါ။ ပွေးကွက်ကို သွေးနည်းနည်း စို့အောင်ခြစ်ပြီးအဲဒီးပွေး ဆေးကို မီးနည်းနည်းနဲ့ ပြန်နွှေးပြီး နွေးနွေးလေး ပွတ်လိမ်းပေးပါ။ (၃)ရက်တစ်ကြိမ် လိမ်းပါ။ (၃)ချိန်လိမ်းပြီးရင် အချပ်လိုက်ကွာပြီး ပျောက်သွားပါမည်။  နောက်တစ်နည်း တမာခေါက်ကို အခြောက်လှန်း ညက်နေအောင် အမှုန့်ပြုပြီး ရေနံချေးနဲ့ ဖျော်လိမ်းပါ။ နောက်တစ်နည်း အုန်းမှုတ်ခွံ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်ကို သံဒန်အိုးထဲထည့်ပြီး အောက်ကနေ မီးနဲ့တိုက်ပေးတဲ့အခါ အဲဒီအုန်းမှုတ်ခွံ ထဲက အဆီထွက်လာပါမည်။ အဲဒီအဆီကို စုထားပြီး ပွေးယားနာရှိတဲ့နေရာကို သုတ်လိမ်းပေးပါ။

ငရုတ်ကောင်းစေ့များ ထည့်ထားပါ။

မုတ်ကဲတိုင်းရင်းဆေးနံပါတ်(၁၁) ရွှေဆိုင်းနှင့်တိုက်ပါ။

ရှောက်သီးတစ်လုံးအစေ့များ ဖယ်ရှား၊ အခွံပါ ပါဝင်ပြီးပါးပါးလှီး။ ဆားတစ်ဆယ်သားခန့်ထည့်ပြီး ရေလက်ဖက်ရည်ပန်းကန်သုံးလုံး ထည့်လျက် မီးဖြင့် အခွံနူးအိသည်အထိ ပေါင်းပါ။ ရှောက်သီးတွင် အရည်အနည်းငယ်ကျန်ရပါမည်။ရှောက်သီးပြုတ်ကို ဇလုံးငယ်တစ်ခုတွင် ထည့်ပြီး ဆင်တုံးမနွယ်မှုန့်နှင့် နည်းနည်းချင်း သမအောင် နယ်ပါ။ ဆေးမှုန့်လက်ဖက်ရည်ပန်းကန်လုံး(၃)လုံးခန့်လိုပါသည်။ ဆီးကင်းခန့်အရွယ် ဆေးလုံးလေးများကို နေလှန်းပြီးလေလုံပုလင်းတွင်ထည့်၍ ထားကာ နေ့စဉ်(၃)လုံး စားပါ။

ကြခတ်ရွက် လက်တွင်းတစ်ဆုပ်ကို စင်ကြယ်အောင် ရေဆေးပြီး ဒိုဘာလာသကြားခဲ ကွမ်းသီးတစ်လုံးခန့်ကို အမှုန့်ကြိတ်ထည့်။ ရေမြှုပ်အောင် ရောမွှေပြီး ကျက်ကျက်ဆူအောင် ပြုတ်ပါ။ ရေနွေးကြမ်းသောက်သလို သောက်ပါ။

အဝတ်လျှော်သည့်ဇလုံလုံကြီးကြီးထဲတွင် ရေနွေးနှင့်ရေအေးကို စပ်၍ ခပ်နွေးနွေးစိမ်ပေးနိုင်သည်။ ကိုယ်ခန္ဓာအောက်ပိုင်းကို မြုပ်အောင်ရေနွေးစိမ်ပေးရပါသည်။ ၎င်း အပြင် ခါးကြောနှင့်ဆီးကြောများကို လက်ဖြင့် ပွက်သပ်ပြုပြင်ပေးပါ။ စပါးကြီးသည်းခြေ၊ ငြုပ်ကောင်းစေ့ခန့်ကို သောက်ရေအချိုပန်းကန် တစ်လုံးခန့် ဖြင့်ဖျော်၍ တိုက်ပါ။

လက်ဖက်ခြောက် အဖန်ခြောက်၊ အကြမ်းချောက်၊ သွေးတွင်းရှိအဆီဓာတ်များကို (၂၀) ရာခိုင်းနှုန်း လျောကျစေသည်။ သွေးတိုး နှင့် နှလုံးရောဂါ ကာကွယ်သည်။ ကြက်သွန်နီ ပရိုစတက်ဂယ်လ်န်ဒင်း (Prostalandin) ဓာတ်ပါရှိ၍ သွေးကြောကို စွန့်ထွက်စေကာ သွေးတိုးကျစေသည်။ ထို့အပြင် အယ်လိုင် ဒိုင်ဆာလဖိုက်(Allyldisulphide) နှင့် သိုင်ယာမင်ဓာတ်တို့လည်းပါရှိလေသော သွေးတွင်အဆီ လျော့နည်းစေရုံမက သွေးလွှတ်ကြောမာကျစ်ခြင်းကိုလည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်သည်။ မစာမစားမီ ကြက်သွန်နီ (၁-ကျပ်သားခန့်) တစ်လုံး အားကြိုတင် စားပေးသင့်သည်။ ပန်းသီး ပိုတက်စီယမ်ဓာတ် ကြွယ်ဝသဖြင့် ခန္ဓာကိုယ်အတွင်း ပိုလျှံသော ဆိုဒီယမ် ဆားဓာတ်ကို ဖယ်ရှားပေးနိုင်သည်။ အရွယ်တော်ပန်းသီးသုံးလုံးခန့်နေ့စဉ်စားပေးခြင်းဖြင့်သွေးတိုးခြင်းကို ဟန့်တားနိုင်သည်။ ကြက်သွန်ဖြူ ကန့်ဓာတ်ပေါင်း ပါဝင်သဖြင့် သွေးတွင်းရှိ ကိုယ်လက်စရောကို လျှော့နည်းစေနိုင်ပြီး  သွေးကြောပိတ်ဆို့ခြင်းအားတားဆီးနိုင်သည်။ သိပ်သည်းဆများသော လီပိုပရိုတင်း (highdensity  lipoprotein)ကို တိုးပွားစေလျက် နှလုံး၊ သွေးလွှတ်ကြောကို ကာကွယ်ပေးသည်။ထမင်းနှင့်တွဲဖက်၍ ပုံမှန်စားပါ။ ုနွားနို့ ကယ်လ်စီယမ်ဓာတ်ကြွယ်ဝသဖြင့် ကိုယ်ခန္ဓာတ...

၁။ ရှားစောင်းလက်ပတ်                                      ၁၀-ကျပ်သား ၂။ မန်ကျည်းမှည့်အနှစ်                                      ၁၀-ကျပ်သား ၃။ ထန်းလျက်                                                 ၂၀-ကျပ်သား ၄။ ဆားလှော်                            ...

ရှားစေး မန်ကျည်းစေ့(၂)စေ့ခန့်ကွမ်းရွက်(၁၀)ရွက်ကြောင်ပန်းရွက် လက်တစ်ဆုပ်ကို သုံးခွက်တစ်ခွက်တင်ကျိုပါ။ သောက်ပါ။ လိမ်းဆေး ဆီးဖြူသီးမှုန့်ရေနှင့်ပျစ်ပျစ်ခဲခဲဖျော်၍ ချက်ပတ်လည်တွင်တမံဘောင် ခတ်ပြီး  ချင်း (ဂျင်း)း စိမ်းရည် (သတ္ထုရည်) လောင်းထည့်ပါ။ တိုင်းရင်းဆေး (၁၈) ဂဏှာဒုမ္ဓဆေး မန်ကျည်းစေ့ (၂)စေ့ခန့်တိုက်ပါ။ ဝမ်းတန့်၍ မအီမလည်ဖြစ်နေပါက ဆေးနံပါတ် (၇) နွယ်ချိုလျက်ဆားလျက်ပေးပါ။ ကလေးသူငယ် ဝမ်းလျှောနေလျှင် တိုင်းရင်းဆေးနံပါတ်(၄၃) အကင်းဆယ်ပါးဆေး လက်ဖက်ရည်ဇွန်းတစ်ဇွန်း ၊သက်ရင်းကြီးမှုန့်၊ နလင်ကျော်မှုန့်တစ်ဇွန်းစီကို မုန်ညှင်းဆီ(သို့မဟုတ်) နှမ်းဆီနှင့်ဖျော်၍ ရင်ညွန့်မှ ဆီးစပ်အထိ လူးချပေးပါ။

အသီးအရွက်၊ မှို စသည်တွေ့လျှင် ပုံမှန်သဘာဝ အရသာရှိရမယ်။ အချိုဆို ချိုရမယ်။ အချဉ်ဆိုလည်းချဉ်ရမယ်။ ခါးရင်လည်း ခါးရမယ်။  ဖန်ဆိုလည်း ဖန်ရမယ်။ လျှာနဲ့တို့ကြည့်လို့ ခါးသလိုလို၊ ဖန်သလိုလို၊ စပ်သလိုလို ရောရိ ရောရာ အရသာရှိနေလျှင် လုံးဝမစားပါနှင့်။ အဆိပ်သင့်မှာ သေချာတယ်။

၁။ မိဿလင်                                           ၅-ကျပ်သား ၂။ ချင်းစိမ်း                                            ၅-ကျပ်သား ၃။ နနွင်းစိမ်း                                          ၅-ကျပ်သား ၄။ ပရုတ်                                   ...

ကျောက်မိုးကြိုးသွားကို သံပုရာရည်နွေးနွေး တွင်စိမ် ၍ ၎င်း အရည်ဖြင့် လေဖြတ်သော အစိတ်အပိုင်းများအား နှိပ်နယ်ပေးပါ။ လေဖြတ်သောနေရာ အား စုတ်ဖြင့် ထိုးပေးနိုင်သည်။

ကျောက်ဖရုံခါးကို ခွဲခြမ်းပြီး အစေ့နှင့်အူများထုတ်၍ အတွင်းသားဖြူဖြူကိုခြစ်ယူပါ။ ခြစ်ပြီးဖရုံသား (၅၀)ကျပ်သားကို ထန်းဖိုးဦးထန်းလျက်(၅၀) ကျပ်သား ဆတူရောနယ်ပြီး မြေအိုးသစ်ဖြင့်အတူးမခြစ်အောင် ညောင်းစေကျအောင် ကျိုပါ။ ဆေးကို အအေးခံပါ။ ပျားရည်စစ်စစ်(၅၀) ကျပ်သားလောင်းပြီး သမအောင် မွှေပါ ။ ဖန်ဘူးနှင့် လေလုံအောင်ပိတ်ထားပါ။ နံနက်၊ နေ့လည်၊ ည(၃)ကြိမ် လက်ဖက်စားဇွန်း တစ်ဇွန်းစားပါ။

၁။ ကွမ်းသီးအနု (ကွမ်းသီးကြက်ချေးဟုခေါ်သည်)                      ၄-ကျပ်သား ၂။ လေးညှင်းပွင့်                                                                        ၄-ကျပ်သား ၃။ ခေါင်းလျှော်သည့်ကင်ပွန်းသီးခြောက်                                    ၁-ကျပ်သား ၄။ ဆေးဒန်း                 ...

သဘောၤပင်ကို ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာပြီး နေလှန်းပါ။ ခြောက်သွားပါက မီးရှို့ပါ။ ရလာတဲ့ ပြာတွေကို အိုးတစ်လုံးထဲထည့်။ ရေစိမ်မွှေပြီး ချေမွှပေးပါ။ အနယ်ကျ အောင့်စောင့်ပါ။  အပေါ်ယံရေကြည်တွေကို ငဲ့ယူပြီး ရေစစ်နဲ့စစ်၊ သံဒယ်အိုးထဲထည့်။ ခန်းခြောက်သွားအောင်ချက်ပါ။ သံဆုံမှာ အမှုန့်ဖြစ်အောင် ထောင်း။ ရုက္ခမူဆားရမယ်။ တစ်ကြိမ်သောက် မန်ကျဉ်းစေ့တစ်စေ့ခန့် သောက်ပါ။ ရေ နွေးပူ၊ ရှောက်ရည်။ သံပုရာရည်။ ပျားရည်တို့နဲ့ သုံးနိုင်သည်။

၁။ သနပ်ခါးမြစ် ဟင်းစားဇွန်း                                   ၂-ဇွန်း ၂။ ဇာတိပ္ဖိုလ်သီးဟင်းစားဇွန်း                               ၁-ဇွန်း ၃။ ပျားရည်                                                              ၄-၅-စက် ၄။ ကွမ်းစားထုံး သနပ်ခါးမြစ်ကို ကျောက်ပျဉ်မှာ ရေနဲ့သွေး၊ ဇာတိပ္ဖိုလ်သီးကိုလည်း  ဟင်းစားဇွန်းတစ်ဇွန်း ရအောင်သွေးပါ။ ပျားရည်နှင့်ထုံးတို့ကို ရောမွှေလိုက်ပါ။...

ဆေးရွက်ကြီး                       ၂-ဆ လေးညှင်း                           ၁-ဆ ရောကြိတ်၍ အမှုန့်ပြုလုပ်စေပြီး သွားကိုက်သော နေရာကို သိပ်ခြင်း၊ သွားများကို ဆေးမှုန့်များနှင့် တိုက်ခြင်းပြုလုပ်ပါ။

၁။ ကုံကုမံ(စပိန်)                                                  ၂- ရွေး ၂။ ဝါဠုက(ရွှေ)                                                    ၁-ပဲသား ၃။ ဝါဠုက(အချဉ်)                                                 ၁-ပဲသား ၄။ လေးညှင်း    ...

၁။ ကုံကုမံ(စပိန်)                                      ၂-ပဲသား ၂။ နံ့သာဖြူ                                                ၂-ပဲသား ၃။ ကြစု                                                    ၂- ပဲသား ၄။ ကံ့ကော်ဝစ္ဆံ                                    ၃- ပဲသား ၅။ ...